Meedoen

De energietransitie is nodig. Er is urgentie. De deadlines die het Rijk heeft gesteld zijn dan ook goed. Zonder urgentie en een plan blijft tijdige actie uit. Die druk moet er zijn.

We hebben een verantwoordelijkheid. Dat is voor elkaar, onze directe omgeving maar ook de aarde. Dat is voor nu en de generaties die na ons komen. Het zou wel heel egoïstisch zijn als de opwarming van de aarde, veroorzaakt door ons allen, je niets doet. Ik wil dat mijn kinderen en hun kinderen straks ook nog van onze aarde kunnen genieten. Je kunt dit vraagstuk niet enkel vanuit je eigen bubbeltje en het moment nu bekijken. Het is een wereldprobleem. Ik heb geen invloed op wat er ergens in China gebeurt. Sorry! Op wat ik zelf doe natuurlijk wel. Misschien, als ik mijn best doe, heb ik ook wat invloed op mijn directe omgeving.

Egoïsme

Ook ik ben behept met egoïsme. Het is onderdeel van mijn DNA, net zoals iedereen dat heeft. Het is iets wat ontwikkeld is om te overleven. Daar is volgens mij niets mis mee. Het is zoals wij mensen zijn. Ook wie iets voor een ander doet krijgt er altijd iets voor terug, iets wat ons egoïsme streelt. Houd je van filosofie? leen dan maar eens een goed boek over altruïsme. Ik benoem dit punt niet zomaar want als er plannen worden gesmeed voor windmolens in je achtertuin dan is de bereidheid om in de benen te komen toch anders dan wanneer het ergens ver weg is. Ook dat hoort bij ons natuurlijk gedrag, jouw directe omgeving vind je belangrijker dan een stukje aarde elders.

Mijn egoïsme brengt me tot inzet. Tegelijkertijd is wat je als individu kunt en doet natuurlijk ondergeschikt aan het gezamenlijke belang. Je moet medestanders hebben. Dat zie ik niet als een manier om elkaar het hoofd gek te praten om vervolgens te concluderen dat je met al dat praten niets opschiet. Het is vooral om elkaar te vinden voor een gezamenlijk belang, iets wat een gebied, een regio raakt. Ik zie dat als met elkaar proberen tot de meest verstandige keuzes te komen, daar ook echt aan bij te dragen.

De vraag naar energie neemt alleen maar toe

Wil je schone stroom opwekken dan kom je in praktische zin op zonnepanelen of windmolens. Een kleine windturbine thuis schiet niet op. Het ding is peperduur en het rendement beperkt. Voor zonnepanelen krijg je met verschillende aspecten te maken: beschikbaar dakvlak, bezonning en de installatiemogelijkheden, je kunt immers niet maar onbeperkt zonnepanelen op dat kabeltje bij de meterkast prikken. Wat je thuis met zonnepanelen kunt opwekken is redelijk beperkt. Je kent het wel, ‘u bespaart wel € 600,- per jaar’. In die orde van grootte zit het gemiddeld. In onze thuissituatie zijn er inmiddels twee elektrische auto’s, dan is er nog het reguliere verbruik in huis en de doorkijk om met stroom in de warmtebehoefte te gaan voorzien. Kijk ik naar het maandelijkse grafiekje van de energieleverancier met ons milieuvriendelijk verbruik, dan zakt je de moed in de schoenen om die stroom zelf even te gaan organiseren. Heb je een huis waar af en toe een lamp aan mag, de wasmachine vaker draait, tv en laptop aan, en wil je dat verwarmen met een warmtepomp, én heb je één of meerdere elektrische auto’s, dan zul je een behoorlijk zonnepark moeten aanleggen om in je stroombehoefte te gaan voorzien. Die vraag gaat niet minder worden, die zal alleen maar toenemen. Dat geldt natuurlijk voor ons allen.

Oorzaak en gevolg

Dat we allemaal met de energietransitie geconfronteerd worden is uiteraard een gevolg. Het is deels welvaart en deels omdat we met steeds meer zijn. Steeds meer mensen die een huis moeten hebben, zich moeten verplaatsen, ergens werken, recreëren enz. Het is ook het consumeren, in voeding, kleding, alles wat we echt nodig hebben van de vele superhandige  webwinkels, al het afval wat we produceren en wat ook weer verwerkt moet worden, ga zo maar door. Ons impact op de wereld is enorm. Dat vertaalt zich naar een energiebehoefte die veel verder gaat dan wat je thuis verbruikt. Vanuit het Rijk is de inzet bouwen, bouwen, bouwen. Laat ik maar even niet vertellen wat al dat bouwen aan uitstoot produceert. Dat doen we voor een klein deel ter vervanging van de bestaande voorraad. Het is vooral om het bestaan van veel mensen überhaupt mogelijk te maken. Het is daarmee onderdeel van de meer-meer-meer-vraag naar energie. Er is geen politieke partij die als speerpunt in het programma zal aangeven “We kunnen als bevolking niet maar blijven groeien en ons milieu daarmee steeds zwaarder gaan belasten, stem op ons, de partij van minder, minder, minder.” In plaats daarvan gaat de focus op de gevolgen. Problemen met het milieu gaan we met techniek oplossen. Dat kan ook voor een deel. Geschiedenis leert dat alle vooruitgang een technische component heeft, vooruitgang door techniek. Met meer urgentie komen er oplossingen. In energieland zijn er diverse spannende ontwikkelingen. Van stroom waterstof maken, dat dan weer opslaan en gebruiken al naar gelang de behoefte in combinatie met direct beschikbare energie uit zon en wind. Gaandeweg verlies je het nodige in de conversie maar toch, het is best slim. Er lopen pilots om met waterstof in de warmtevraag te gaan voorzien. We regelen zo een schone verbranding voor warmte. Ook aardwarmte wordt al vaker toegepast. Een omvangrijk onderzoek moet uitwijzen of dit op grote schaal kan gaan werken. Zo zijn er knappe koppen bezig met diverse technische hoogstandjes. Het zijn mooie ontwikkelingen op weg naar beter. Wat je in studies leest is dat we het op dit moment niet met één techniek gaan redden. Er zullen meerdere oplossingen moeten komen.

Overstijgend belang

Realiseer je dat welke vorm van ‘schone’ energie-opwekking we ook bedenken, energie omzetten naar warmte zal links- of rechtsom voor heel veel ‘straalkacheltjes’ zorgen, het is de planeet  van minder schoon naar schoon opwarmen. Voeg daar ontbossing en nog wat zaken aan toe, allen als gevolg van onze behoeften, en je snapt dat het probleem vele malen groter is dan enkel het terugdringen van uitstoot.

Afwegingen

Terug naar ‘ons’ belang, een (buur)gemeente die iets wil, iets moet met energie. Wat is er dan verstandig? Is dat kijken naar nog niet volledig uitontwikkelde technieken, het inzetten op besparen, of dan toch kiezen voor makkelijke oplossingen, iets wat relatief snel te realiseren is? Het zal voor nu een mix moeten zijn. Besparen is dweilen met de kraan open want de energievraag zal exponentieel gaan stijgen. Wil je meters maken dan moet je technieken gebruiken die er nu al zijn en ook substantieel wat doen.

Ik ben van mening dat het clusteren van belang is. Net zoals we niet per huishouden ons eigen afval verwerken, de rioolzuivering organiseren of water oppompen, biedt clustering van energie-opwekking veel voordelen. Met grote windmolens maak je die stappen. Daar kan een zonnepark niet tegen op. De inpassing van zonneparken en windmolens hebben beiden landschappelijk veel impact. Daar spelen veel afwegingen en dat zal hoe dan ook ergens pijn doen. Ga je veel land inleveren voor de zonneparken of hebben de grote windmolens de voorkeur? Vanuit efficiency ben ik geen voorstander van zonneparken in gebieden die nu vooral voor agrarische doeleinden worden gebruikt. Het kost simpelweg veel land en je krijgt er relatief weinig voor terug. Dat is een slechte deal. Het clusteren van windmolens in meer afgelegen gebieden, niet in de directe omgeving van bebouwing, is naar mijn mening dan ook de meest efficiënte en, landschappelijk gezien, minst slechte optie. Er rust een taboe op dergelijke molens in gebieden met natuurwaarde. Daar begint men nu langzaamaan anders over te denken. Ik acht dat ook niet meer dan logisch. We hebben aan de ene kant gebieden waar extra waarde aan de flora en fauna wordt gehecht, gebieden die beschermd worden. Aan de andere kant hebben we de gebieden waar de mens het grootste gedeelte van zijn tijd doorbrengt, de bebouwde omgeving, zeg maar de ‘natuurlijke omgeving van de mens’. Beiden zijn belangrijk. Het wordt echter vreemd als we de gebieden met extra flora en fauna waarde een hogere graad van bescherming gaan toedichten dan de natuurlijke omgeving van de mens.

Tussenvorm

Het is een open deur dat de huidige inspanningen met de energietransitie een tussenvorm zijn en dat we, onafhankelijk van wanneer de zon schijnt of de wind waait, veel meer energie moeten gaan opwekken. Hoe eerder dat ook naar acties is gebracht des te beter om over een paar jaar niet met spijt terug te moeten kijken op hoe we nu ons landschap hebben verkwanseld.

Doe mee, praat mee

Iedereen heeft zijn mening en dat is ook goed. Zorg voor inbreng. Laat jouw stem horen. Bepaal mee hoe ons gebied er de komende generaties uit zal zien én hoe we verder komen met de energietransitie.

Pieter Plass