Wat te doen naar aanleiding van de RvS uitspraak van 30 juni 2021?

algemeen

Albert Koers (prof. em. Faculteit Rechtsgeleerdheid Universiteit Utrecht) deelt zijn visie met partijen die windmolens en/of zonnevelden  weren.

Het onderstaande heeft betrekking op windparken, maar de geschetste aanpak kan ook worden toegepast op andere besluiten van overheden die mede gebaseerd zijn op het nu onrechtmatig verklaarde Activiteitenbesluit en de daarop gebaseerde Activiteitenregeling.

Voor windparken: er zijn twee situaties: nieuw en bestaand, elk met een eigen actieplan.

Nieuw

Als een windpark nog niet is gebouwd, als de bouw nog in gang is of als het park gemoderniseerd gaat worden, is het actieplan als volgt:

  1. Checken of in de plannen of de vergunningen verwezen wordt naar dat nu onrechtmatig verklaarde Activiteitenbesluit of Activiteitenregeling.
  2. Zo ja: de gemeente of de provincie die met die plannen bezig is of die de vergunningen heeft afgegeven per aangetekende brief sommeren (= formeel eisen) dat ze – al naar gelang de concrete situatie – de besluitvorming opschorten, de vergunningen  intrekken en/of de bouw stil leggen totdat er een milieueffectrapportage is opgesteld, in elk geval voor wat betreft: geluidshinder, slagschaduw en externe veiligheid.
  3. Als de gemeente of de provincie die eis afwijst, eerst bezwaar maken bij de gemeente of provincie en als dat niks oplevert, daarna in beroep gaan tegen die afwijzing bij de bestuursrechter. Eerst bij de rechter in eerste aanleg en daarna in beroep bij de Raad van State.

Bestaand

Voor bestaande windparken ligt het anders. Ook dan zijn de verleende vergunningen niet rechtsgeldig en was de besluitvorming onrechtmatig, maar dat wil niet zeggen dat de turbines nu maar even afgebroken moeten worden. Een rechter zal in dit geval de betrokken belangen afwegen en de eigenaren van het park  valt zelf niets te verwijten want die hebben vertrouwd – ten onrechte, zo is nu gebleken – op de overheid en op het feit dat die volgens de regels handelde.

Maar dit wil niet zeggen dat je niks kunt doen. Het Europese Hof sprak namelijk ook klip en klaar uit (voor de liefhebber: in overweging 83 en 84 van het Nevele arrest) dat nationale autoriteiten, waaronder rechterlijke, alles moeten doen wat in hun vermogen ligt om de rechtsgevolgen van hun onrechtmatig handelen ongedaan te maken. En dus kun je een (aangetekende) brief naar de gemeente of de provincie (of voor hele grote parken: het Rijk = de minister van EZK) sturen met twee eisen:

  1. Aan te geven wat ze gaan doen om de rechtsgevolgen van hun onrechtmatig handelen ongedaan te maken zoals het Europese Hof eist.
  2. In elk geval schadevergoeding te betalen aan omwonenden nu die jarenlang overlast hebben ervaren vanwege onrechtmatig handelen van de overheid.
  3. Je kunt daar – om de druk op te voeren – nog de eis aan toe voegen dat de turbines worden afgebroken, maar verwacht daar dus niet te veel van.

Albert Koers
9 juli 2021

Download als pdf

Beleidskader windenergie gemeente Bronckhorst

Antionette Seegers, blog, gemeente Bronckhorst

Samenvatting door de gemeente Bronckhorst

Op 5 juli 2021 heeft de gemeenteraad de lokale spelregels voor windenergie met het ‘Bronckhorster beleidskader voor windenergie’ vastgesteld. Het beleidskader is te vinden op de pagina ‘Windenergie’.

  • In het kader staan de lokale voorwaarden rond participatie, gezondheid en landschap beschreven. Spelregels zijn eisen aan de maximale tiphoogte van windmolens (150 meter), de afstand tot dorpen, lokaal eigenaarschap en maatwerk voor omwonenden van een eventueel windpark.
  • Het gebied Eldrik is aangewezen als eventueel toekomstig potentiegebied voor windenergie. Alle andere gebieden in de gemeente zijn uitgesloten van windmolens met een as-hoogte groter dan 25 meter.
  • Tot minimaal 2024 verleent Bronckhorst geen medewerking aan windinitiatieven.
  • Naast het vaststellen van het beleidskader roept de raad op om maximaal in te blijven zetten op stimulering van energiebesparing en zon op het dak.

Een nadere uitwerking van hetgeen in de raadsvergadering van 5 juli 2021 is beslist.

Er zijn 3 amendementen en een motie aangenomen.

Amendement 8-2: Zonnepanelen en kabelnetwerk

De isolatie van woningen en bedrijven gaat langzamer dan verwacht en dat plaatsen van zonnepanelen op het dak zeer traag van de grond komt. Hiermee worden de doelen (45% reductie en alle daken maximaal gebruiken voor de opwek van zonne-energie) niet gehaald.

Energiebesparing door isolatie, eigen energie opwekken en zon-op-het-dak zijn de eerste treden van de energie-ladder. Hier is veel winst te halen en heeft relatief weinig nadelen. Dit wordt ook genoemd door de inwoners tijdens de windenergie discussie. De raad van Bronckhorst heeft dit doel beschreven in ‘de verrijkte routekaart 2030’.

Het besparen van energie, het isoleren van panden, het mogelijk maken van eigen energie opwek en de zonnepanelen op het dak verbetert de acceptatie van zonnepanelen op land en windmolens.

Het leidingnetwerk heeft onvoldoende capaciteit om de stroom die geproduceerd is op kleine en middelgrote daken te verwerken. De netwerkcapaciteit zal daarom vergroot moeten worden.

De gemeente Bronckhorst stelt alles in het werk om zo snel mogelijk 100% van de geschikte daken in de gemeente van zonnepanelen te voorzien. De gemeente stelt alles in het werk om de capaciteit van het elektrisch netwerk op de vereiste omvang te krijgen, zodat ook alle huizen en bedrijven hun eigen energie kunnen opwekken. Daarom gaat men in overleg met Agem, de regio Achterhoek, de provinciale en landelijke overheid, Liander, zon-op-het-dak aanbieders en andere experts. Om zo tot een plan te komen om de aanpassing van het netwerk zo snel mogelijk te realiseren. Er wordt met een plan gekomen om zo snel mogelijk 100% van de geschikte daken in Bronckhorst van zonnepanelen te voorzien. Deze plannen worden zo snel mogelijk bij de behandeling van de RES ingeleverd een uitgebreider voorstel in te leveren. En bij dit voorstel voor grootschalige energie opwekking te onderbouwen of er voldoende uitvoering is gegeven aan dit beleid.

Amendement 8-3: Beleidskader windenergie

De routekaart energietransitie voor Bronckhorst moet duidelijke prioriteiten stellen voor isolatie, energiebesparing, zon op het dak en andere vormen van energie opwekking dan wind. Een lokaal beleidskader is noodzakelijk om zo duidelijk mogelijke randvoorwaarden op te leggen aan initiatieven tot plaatsing van windmolens binnen deze gemeente. Uit de enquête blijkt dat er grote weerstand is tegen de plaatsing van windmolens in de gemeente. Er zijn zorgen over het effect van windmolens op de gezondheid en leef kwaliteit van de omwonenden van die windmolens. De landelijke motie van Silvio Erkens (VVD) en Renske Leijten (SP) (https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/detail?id=2021Z10842&did=2021D23600) heeft geleid tot een onderzoek op korte termijn en daarnaast is er de recente uitspraak van de Raad van State en Nevele. (https://www.raadvanstate.nl/@125920/milieubeoordeling-voor-windturbinenormen/) De uitkomsten van deze onderzoeken zijn medebepalend voor het vervolgtraject van de plaatsing van windmolens in onze gemeente. Deze voortschrijdende inzichten en nieuwe ontwikkelingen maken duidelijk dat een pas op de plaats verstandig is om de komende landelijke richtlijnen mee te nemen in de komende ontwikkeling. De bewoners van Bronckhorst willen duidelijkheid. Wat essentieel is voor het vormen van een draagvlak.

De Raad heeft op 31 oktober 2019 besloten tot 1 januari 2022 geen aanvragen tot plaatsing van windmolens in behandeling te nemen. Maar deze periode is onvoldoende om duidelijkheid en draagvlak te krijgen. De ontwikkeling van de landelijke richtlijnen gaat naar verwachting een jaar duren. Het is wenselijk om de landelijke richtlijnen op te nemen in het lokale beleidskader. Dit lokale beleidskader wordt een integraal onderdeel van het omgevingsplan met de bijbehorende tijd voor participatie en ter inzagelegging.

Er is tijd nodig voor de concrete uitvoering van prioriteiten uit de routekaart Energietransitie op het gebeid van isolatie, energiebesparing, zon op het dak en andere vormen van energie opwekking dan wind.

Er wordt medewerking verleend om initiatieven voor windmolens minimaal op te schorten naar 1 januari 2024 en daarna jaarlijks een meetpunt in te bouwen om te bepalen in hoeverre de energietransitie is gevorderd. En vanaf wanneer aanvullende initiatieven voor windenergie in behandeling worden genomen.

Amendement 8-4: Maximeren hoogte windmolens in niet-zoekgebieden

Een ruime meerderheid van de inwoners heeft zich in de enquête uitgesproken tegen hoge windmolens te zijn. De inwoners hebben gevraagd om duidelijkheid over de mogelijke zoeklocatie voor windmolens. Het beleidskader beoogt een ruimtelijk gebied aan te wijzen voor de mogelijkheid voor windmolens. Daarnaast in de rest van Bronckhorst bekijken welke ruimtelijke en niet ruimtelijke kaders wenselijk geacht worden

Een ruime meerderheid van de inwoners heeft zich in de enquête uitgesproken voor de energietransitie.

De inspreekreacties van bewoners met twijfel of windmolens technisch uitgesloten zijn in de gebieden die buiten het zoekgebied Eldrik vallen.

De windpotentiescan op de kaart, die zonder context, meer mogelijkheden laat zien dan alleen Eldrik.

Besloten is op 5 juli 2021 om alleen het gebied Eldrik aan te wijzen als eventueel toekomstig potentiegebied voor windenergie. Alle andere gebieden in Bronckhorst uitsluiten en voor deze gebieden de voorwaarden van 25 meter hoogte, zoals vastgelegd is in het bestemmingsplan landelijk gebied, te hanteren. De inwoners van het landelijk gebied moeten de mogelijkheid worden geboden om kleine windmolens te plaatsen.

Motie 8-3: Coöperatief opwekken groene energie in Bronckhorst

Het is noodzakelijk het aandeel groene energie uit te breiden. De maatschappelijke acceptatie van het opwekken van groene energie door externe commerciële partijen in deze gemeente is laag en stuit zelfs op weerstand. Door initiatieven van deze commerciële partijen ontstaat er spanning in de gemeenschappen: Deze weerstand komt onder andere door de winsten die door deze partijen worden gemaakt en het feit dat er beperkt contact is met de inwoners.

De maatschappelijke acceptatie is groter bij een coöperatieve opwekking van energie door zonnepanelen en windmolens. Bij coöperaties blijft de winst per definitie bij de leden en dus binnen de gemeenschap. De gemeente Bronckhorst kent nu zes energie coöperaties., die met een postcoderoos dekkend zijn voor de hele gemeente. Het proces bij deze energie coöperaties moet versneld worden met meer projecten. De gemeente kan daar een positieve, faciliterende en stimulerende rol in spelen. Dit kan op verschillende gebieden: borgstelling, gebruik maken van het elektriciteitsnetwerk, regelmatig overleg en afstemming, leveren van expertise en ondersteuning.

Van belang is dat de nieuwe en bestaande energie coöperaties optimaal te ondersteunen. In regulier overleg met onder andere de zes energie-coöperaties te komen tot gewenste en effectieve werkafspraken en gemeentelijke maatregelen. Uiterlijk komend najaar de Raad in beperkte notitie te informeren over de stand van zaken in het proces, over de resultaten en de beoogde doelen.

Antionette Seegers

Leestip:
‘Windmolens vanaf 2024 welkom in Bronckhorst’ op omroepgelderland.nl, 5 juli 2021.

Nog even de stemverhoudingen mbt de amendementen en moties.

Stemming amendementen:
8.1 verworpen (12 voor –13 tegen)
8.2 aangenomen (23 voor – 1 tegen)
8.3 aangenomen (16 voor – 9 tegen)
8.4 aangenomen 18 voor – 7 tegen)

Consequenties aangenomen amendementen:
8.2 toegevoegd | besluitpunt 3
8.3 verandert beslispunt 2
8.4 wordt toegevoegd | beslispunt 4

Stemming gewijzigd raadsvoorstel beleidskader:
Aangenomen (15 voor – 10 tegen)

Stemming moties:
8.1 verworpen (7 voor – 18 tegen)
8.2 verworpen (10 voor – 15 tegen)
8.3 aangenomen (24 voor – 1 tegen)

De stukken nog eens nalezen?
Bekijk het beleidskader, amendementen en moties op de site van de gemeente.